İlk Havva’ olarak anılan Lilith:
Lilith, Yahudi folklorunda son derece tartışmalı bir figürdür. Lilith’in adı Tevrat’ın yaratılış öyküsüne dahil edilmemiştir ancak birkaç midraşik metinde yer almaktadır.Sembolizmi, tarihi ve edebiyatı Yahudi alimler, feministler ve diğer entelektüeller arasında tartışılıyor. Lilith için birden fazla köken hikayesi var ama bazı dinler, Lilith’i Adem’in ilk karısı olarak görüyor. “İlk Havva” öyküsüne göre Lilith’in efsanesi şu şekildedir:
Efsaneye göre Tanrı insanı başlangıçta Adem ve Lilith olarak çift yaratır. Tanrının bir lütfu olarak Lilith ve Adem cennet bahçesinde birlikte yaşamaya başlarlar. Ancak bu birliktelik mutlu bir beraberlik değildir. Adem, Lilith’in üzerinde hakimiyet kurmaya çalıştığında, Adem ve Lilith arasında sorunlar ortaya çıkar.Lilith, her ikisinin de topraktan eşit yaratıldığını düşündüğünden onun altında kalmaması gerektiğine inanır. Adem aynı fikirde değildir ve bu fikri onaylamaz. Lilith ise bu olay ardından Tanrı’nın yasaklı ismini söyleyerek cennetten kaçar.
Kendisine sunulan sıcak yuvayı kapıyı çarparak terkettiği için artık yeri de cennetten dışlanmışlar arasında olacaktır. Cinlerin kralı (Şeytan) ile ilişkiye girer ve ondan çocuklar doğurur, hem de günde yüz çocuk gibi yüksek bir oranda. İnanışa göre dünyada kötülüklerin bu kadar yaygınlaşmasının sebebi budur.
Adem, Tanrı’ya Lilith’in gittiğini söyler ve onu geri getirmesi için yalvarır. Tanrı’nın üç meleği; Senoi , Sansenoi ve Sammangelof, onu geri almak için yola koyulurlar. Üç melek, Lilith’i çocuk sahibi bir mağarada bulur. Melekler ona”evine dön” çağrısı yaparlar ancak Lilith bahçeye geri dönmeyi reddeder. Melekler ona itaatsizliği yüzünden her gün yüz çocuğunu öldüreceklerini söylerler.O da kesinlikle dönmeyeceğini bildirir.Tehdit yerine getirilir ve Lilith’in çocukları katledilir.
Meleklerin ayrılmasından sonra Lilith bahçeye geri dönmeye çalışır ama vardığında Adem’in başka bir eşi daha olduğunu keşfeder, ‘Havva’.
Lilith’in dönmesinden ümidi kesen Tanrı, Adem uyurken kaburga kemiği yöntemiyle Havva’yı yaratır. Bu yeni kadının, vücudunun bir parçası olduğundan erkeğe karşı çıkamayacağını düşünmektedir. Havva Lilith’e o kadar benzemektedir ki Adem uyanınca yanında bulduğu kadının başka biri olduğunu anlamaz. Onun kendisine Lilith gibi karşı çıkmayıp boyun eğmesini ise “nihayet yola geldi” diye yorumlar.
Lilith, duyduğu acıyla bundan sonra Adem soyundan gelen bütün insan yavrularının, hamile ve doğum yapmakta olan kadınlarla bebeklerin baş düşmanı olmaya yemin eder.İntikam almak için sevgilisi olan iblisin kılığında cennete girer, Havva’yı kandırarak yasak elmayı yemelerini sağlar. Yasak elmayı yine Adem ve Havva artık birer ölümlü olarak cennetten kovulurlar. Fakat Lilith yasak elmayı yemediği için ölümsüz olarak kalır ve Lilith’in çocukların Adem ve Havva’nın soyundan olan çocuklara musallat olur. Onların soyundan gelen bebekleri öldürmeye başlar. Erkekleri 8, kızları ise 20 gün içinde öldürdüğü söylenir.
Lilith Üzerine Olan Tarihi Eserler
Dünya yazılı tarihinde Lilith’e dair yapılmış ilk atıf Gılgamış Destanı’ndaki şu ifadelerdir:
Yuvasını Huluppu ağacının köklerine kurdu.
Ağacın dallarından Anzu-Kuş kuluçkaya yattı.
Ve gövdesinde karanlık bakire Lilith evini inşa etti…
Gılgamış eğitilemeyen yılanı öldürdü.
Anzu-Kuş yavrularıyla dağlara uçtu.
Ve Lilith evini yıkarak vahşi, ıssız yerlere kaçtı.
Michelangelo, “İlk Günah ve Cennetten Kovuluş”
Lilith’in düşüşlerine rağmen, hayatta kalması ve gizemliliği hâlâ gücün sembolü olmasını sağlıyor. Lilith’in imtihanları ise bugün hala devam ediyor. Bu kanatlı gece yaratığı aslında Babil imparatorluğundan “hayatta kalan” tek dişi şeytandır. Çünkü karakteri her yeniden yorumlandığında yeniden doğar. Lilith efsanesinin yeniden anlatılması, her neslin kadınsı rol hakkındaki görüşlerini yansıtıyor. Milenyumla birlikte büyüdükçe ve değiştikçe Lilith, kadının değişen rolünün arketipi olduğu için hayatta kalıyor.