Ä°ki bin yıllık ömrü olan Roma betonu çoÄŸunlukla zamanın testinden geçmiÅŸtir, Eee ne de olsa 2000 yıllıklar. ÖrneÄŸin Pantheon MS 128’de adandı ve dünyanın en büyük desteksiz beton kubbesine sahip. Bugün, hala bozulmamış ve ayaktadır. Günümüzde bazı eski Roma su kemerleri bile hala Roma’ya su taşıyor.
Öte yandan , Kasabanızda veya ÅŸehrinizde muhtemelen en az bir parça betonarme mimariye aÅŸinasınızdır. 50’li ve 60’lı yıllarda yapılan, tartışmalı beton yapılar, faydacı ve uzun ömürlü olarak kabul edildi. Ancak bugün restorasyon görmeyen bu betonarme yapıların bir kısmı yıkılmaya baÅŸlamıştır bile.
Roma betonu neden bizimkinden çok daha uzun süre dayanır?
Araştırmacılar, Roma betonunun binlerce yıllık başarısını -kireç kırıntısı adı verilen beyaz beneklere- bağlı olduklarını düşünüyorlar. Kireç kırıntıları, kireçten kaynaklanan, Roma betonunda her yerde bulunan, ancak günümüz betonunda bulunmayan küçük beyaz parçalardır.
Ä°nÅŸaat ve çevre mühendisi Profesör Admir Masic, “Antik Roma betonuyla çalışmaya baÅŸladığımdan beri, bu özellikler beni her zaman büyülemiÅŸtir” diyor.
“Bunlar modern beton formülasyonlarında bulunmuyor, öyleyse neden bu eski malzemelerde bulunuyorlar?”
Kireç, Roma betonuna dahil edildiÄŸinde, önce gevÅŸetildiÄŸi – yüksek oranda reaktif macun benzeri bir malzeme oluÅŸturmak için su ile birleÅŸtirildiÄŸi varsayılmıştır. Ancak bu iÅŸlem tek başına kireç kırıntılarının varlığını açıklayamaz. “Romalıların, sönmemiÅŸ kireç olarak bilinen daha reaktif formundaki kireci doÄŸrudan kullanmış olmaları mümkün müydü?”
“İlk olarak, genel beton yüksek sıcaklıklarda ısıtıldığında, yalnızca sönmüş kireç kullandığınızda mümkün olmayan kimyasallara izin vererek, baÅŸka türlü oluÅŸmayacak olan yüksek sıcaklıkla iliÅŸkili bileÅŸikler üretir. Ä°kincisi, bu artan sıcaklık,sertleÅŸme sürelerini önemli ölçüde azaltır, çünkü tüm reaksiyonlar hızlanır ve çok daha hızlı inÅŸaat saÄŸlar.”
AraÅŸtırmacılar, bu kireç kırıntılarının çatlaklar oluÅŸmaya baÅŸladığında “kendi kendini iyileÅŸtirebileceÄŸine” inanıyor. Roma betonunun dayanıklılığından sorumlu mekanizmanın bu olduÄŸunu kanıtlamak için hem eski hem de modern formülasyonları içeren sıcak karışım beton numuneleri ürettiler, bunları kasten çatlattı ve ardından çatlaklardan su akıttılar.
Ä°ki hafta içinde antik formüldeki çatlaklar tamamen iyileÅŸti ve su artık akmaz hale geldi. SönmemiÅŸ kireç kullanılmadan yapılmış özdeÅŸ bir beton parçası ise iyi bir sonuç vermedi ve su, numunenin içinden akmaya devam etti. Ancak bu, Roma betonunun uzun ömürlülüğünün sırrını ortaya çıkardığımızı düşündüğümüz ilk sefer deÄŸil. 2017’de araÅŸtırmacılar, üretim sürecindeki deniz suyunun Roma betonunu da güçlendirdiÄŸini keÅŸfettiler.
Beton, yeryüzünde en çok kullanılan maddelerden biridir. Her yıl kullanılan on milyarlarca ton betonla, betonun daha uzun süre dayanmasını veya daha az kullanılmasını sağlamanın yollarını bulmak önemli bir hedeftir. Belki de Roma betonunun daha uzun ömürlü olmasının hala daha fazla sırrı vardır.
