Mars misyonlar覺n覺n ana motivasyonu ulusal sayg覺nl覺k ve diplomatik gurur vesilesi elde etmektir. Marsta bayra覺n覺 ilk dalgaland覺racak 羹lke veya irket, bilim, teknoloji ve ekonomi alanlar覺nda liderliini ispat etmi olacakt覺r. 襤kinci bir neden ise uzay arat覺rmalar覺n覺n bilim ve teknolojik ilerlemelerden, dolayl覺 olarak yaratt覺覺 refahtan yararlanmakt覺r. T羹rkiye Uzay Ajans覺 Aral覺k 2018de kurulurken, bu kurumun g繹revleri aras覺nda Rekabet癟i bir uzay ve havac覺l覺k sanayiinin gelitirilmesi ve Toplumun refah覺 ve milli menfaatler dorultusunda uzay ve havac覺l覺k teknolojilerinin kullan覺m覺n覺n yayg覺nlat覺r覺lmas覺 da say覺lm覺t覺r.
2016da yay覺nlanan inin uzay faaliyetleri hakk覺ndaki bir 癟al覺mada da, uzay 癟al覺malar覺n覺n pek 癟ok bilimsel ve teknolojik alan 羹zerinde etkili olduu belirtilmektedir. Kitapta uzay 癟al覺malar覺n覺n insani geliimde 繹nemli katk覺s覺 olduu belirtildikten sonra, Amac覺m覺z () ekonominin taleplerini kar覺lamak; bilimsel ve teknolojik ilerlemeyi, ulusal g羹venlii ve sosyal ilerlemeyi salamak; in halk覺n覺n bilimsel ve k羹lt羹rel seviyesini y羹kseltmek; inin ulusal hak ve 癟覺karlar覺n覺 korumak ve g羹c羹n羹 pekitirmektir denmektedir.
Dolayl覺 katk覺lar覺 bir yana, dorudan uzay ekonomisi s羹rekli b羹y羹me kaydetmektedir. Morgan Stanleye g繹re 2018 sonu itibar覺yla uzay ekonomisinin b羹y羹kl羹羹 350 milyar dolara ulam覺t覺r ve bu rakam覺n 2040 y覺l覺nda 1,1 trilyon dolara ulamas覺 beklenmektedir.
Bank of America Merrill Lynchin 2040 y覺l覺 i癟in 繹ng繹rd羹羹 uzay ekonomisi b羹y羹kl羹羹 2,7 trilyon dolard覺r. Uzay 癟al覺malar覺n覺n insani geliime katk覺s覺 konusunda soru iareti bulunmamaktad覺r. Ancak Marsa insanl覺 ve insans覺z seferlerin younlamas覺n覺n ard覺ndan, bu gezegende insani koloniler oluturulabilecei y繹n羹ndeki a癟覺klamalar tart覺ma yaratm覺t覺r. Mars kolonisi oluturulmas覺n覺 savunanlar ve bu hedefi ekonomik, yasal ve etik olarak eletiren 癟ok say覺da g繹r羹 ortaya at覺lm覺t覺r.
Marsa 襤nsan G繹ndermek M羹mk羹n m羹?
Tart覺malar覺n ba覺nda Marsa insanl覺 seferlerin maliyetinin ve risklerin y羹kseklii gelmektedir. Marsa insanl覺 yolculuklar覺n bir an 繹nce balat覺lmas覺 gerektiini savunanlar, bu yolculuun maliyetinin san覺ld覺覺 kadar y羹ksek olmad覺覺n覺 ve mevcut teknolojilerle insanl覺 yolculuklar覺n yap覺labileceini savunmaktad覺r. NASAn覺n tahminine g繹re bu yolculuun maliyeti 50 milyar dolard覺r. Mars yolculuunun ba savunucular覺ndan olan Mars Dernei Bakan覺 Dr. Robert Zubrin bu maliyetin 30-40 milyar dolar civar覺nda ger癟ekleebileceine inanmaktad覺r.
Zubrin, Mars misyonunun 繹zel irket veya kurulularca 羹stlenilmesi halinde maliyetin 5 milyar dolara kadar inebileceini de iddia etmektedir. 襤nsanl覺 Mars yolculuu da dier uzun s羹reli uzay yolculuklar覺n ta覺d覺覺 riskleri bar覺nd覺rmaktad覺r. Uzay ara癟lar覺 kalk覺 veya inite d羹ebilir. En az 6 ay s羹recek yolculuk s覺ras覺nda d羹羹k yer癟ekimi ve kozmik radyasyon yolcular 羹zerinde 繹l羹mc羹l etkilerde bulunabilir.
Dar bir alanda uzun yolculuun yolcular 羹zerinde psikolojik rahats覺zlara yol a癟abilecei de belirtilmektedir[45]. Marsa ulamay覺 baarabilen yolcular覺n geri d繹nmesinin nas覺l salanaca覺 da hen羹z kesin deildir. Mars y羹zeyinden f覺rlatma teknolojisi i癟in 繹neriler bulunmakla birlikte bu konu netlik kazanmam覺t覺r[46]. stelik Mars覺n D羹nyaya uzakl覺覺, sorunlar覺n ortaya 癟覺kmas覺 halinde m羹dahale edilmesini g羹癟letirecektir.
NASAn覺n bildirdiine g繹re Mars ile D羹nya aras覺ndaki iletiim en az 20 dakika gecikmeli olacakt覺r. Mars ekibi yiyecek ve ihtiya癟 malzemesi alabilmek i癟in aylarca beklemek zorunda kalabilecektir. Bu y羹zden NASA, planlama ve kendi kendine yeterlilik Mars misyonunun kilit noktalar覺d覺r. Astronotlar gecikmeli iletiimi de d羹羹nerek, ortaya 癟覺kacak acil durumlara D羹nyadan yard覺m almadan yan覺t verebilecek kapasitede olmal覺d覺r g繹r羹羹n羹 savunmutur.
Buna kar覺l覺k 繹nceden Marsa robot ara癟lar g繹nderilip, insanlar覺 kozmik radyasyondan ve Mars ikliminin k繹t羹 etkilerinden koruyacak bar覺nma, su, yiyecek ve enerji 羹retimi salayacak 羹slerin ina edilmesi art覺yla mevcut teknolojilerle 2030da insanl覺 misyonlar覺n balayabilecei ifade edilmektedir. Mars yolculuunun maliyetinin kar覺lanmas覺 i癟in ise, Uluslararas覺 Uzay 襤stasyonunda salanan uzlamada olduu gibi, 癟okuluslu bir giriim 繹nerilmektedir.
Marsta Yaam M羹mk羹n m羹?
Tart覺malar覺n oda覺ndaki bir dier konu Mars gezegeninin bir insani yerleim oluturulmaya elverili olup olmad覺覺d覺r. D羹nya d覺覺nda insani yerleime uygun gezegenler kefedilmitir. Ancak bu gezegenlerin en yak覺n覺 22 覺覺k y覺l覺 繹tedir ve mevcut uzay teknolojileriyle bu mesafelere insani 繹m羹rde ulamak m羹mk羹n deildir.
G羹ne Sistemi i癟inde Ven羹s, J羹piter ve Sat羹rn gibi gezegenler ile bunlar覺n baz覺 uydular覺nda canl覺 yaam覺 i癟in gerekli baz覺 繹zellikler (Yeterli su, solunabilir atmosfer, kat覺 y羹zey, adapte olunabilir s覺cakl覺k ve yer 癟ekimi vb.) bulunmakla birlikte s羹rd羹r羹lebilir bir yaama uygun deillerdir.
Buna kar覺l覺k, Mars seyahatini ve kolonilemeyi savunanlar, Mars覺n su kaynaklar覺n覺n, insanlar覺 zararl覺 uzay radyasyonundan koruyabilecek bir atmosferinin, temel mineral ve metal kaynaklar覺n覺n bulunduuna, g羹ne enerjisi panellerinin 癟al覺mas覺na yetecek g羹癟te g羹ne 覺覺覺 ald覺覺na, yer癟ekimi (D羹nyan覺n y羹zde 38i kadar bir yer癟ekimi bulunmaktad覺r) ve g羹n s羹resinin (24 saatten biraz daha uzun) D羹nyadakine yak覺nl覺覺na dikkat 癟ekerek bu gezegenin kolonilemeye uygun olduunu belirtmektedir.
Buna kar覺l覺k, Mars覺n ortalama s覺cakl覺覺 -87 derece ile 5 derece aras覺nda deimektedir. Mars覺n manyetik alan覺 yoktur ve ince atmosferinin y羹zde 95i karbondioksitten olumaktad覺r. Gezegenin mevcut su rezervlerinin b羹y羹k b繹l羹m羹 kutuplar覺nda, y羹zey alt覺nda ve donmu haldedir. 襤nce atmosferinden 繹t羹r羹 Marsa inebilen insanlar D羹nyaya oranla d繹rt kat daha fazla radyasyona maruz kalacakt覺r. Marsta ayr覺ca G羹ne Sisteminin en g羹癟l羹 kum f覺rt覺nalar覺 yaanmaktad覺r.
Bu olumsuz koullara ramen, Marsta koloni kurulmas覺 fikrini savunanlara g繹re, bu gezegeni d羹nyalat覺rmak (Terraforming) m羹mk羹nd羹r. Baz覺 bilim insanlar覺na g繹re, birtak覺m kimyasallar ile Mars atmosferinin s覺cakl覺覺n覺n art覺r覺lmas覺 ve sera etkisiyle gezegenin ortalama s覺cakl覺覺n覺 art覺rarak, canl覺 yaam覺 i癟in gerekli atmosfer bas覺nc覺n覺n salanmas覺 m羹mk羹nd羹r. Bir baka 繹neri ise basit bitkilerle Mars atmosferindeki karbondioksitin azalt覺lmas覺 ve oksijen miktar覺n覺n art覺r覺lmas覺d覺r.
Ayn覺 ama癟la Mars atmosferine karbondioksiti oksijene 癟eviren mikroplar sal覺nmas覺 da 繹nerilmitir[55]. Mars kutuplar覺ndaki buzullar覺n 癟ok say覺da n羹kleer bomba at覺larak veya uzaydan aynalar tutularak eritilmesi ve gezegenin s覺v覺 suya sahip olmas覺 da 繹nerilmitir. Ancak 癟ok say覺da uzman, ileri s羹r羹len 繹nerilerle Mars覺n d羹nyalat覺r覺lmas覺n覺n 100 bin y覺l s羹rebileceini, D羹nya mikroplar覺n覺n Marsa ta覺nmas覺n覺n gezegene daha b羹y羹k ekolojik hasar verebilecei belirtmektedir. NASA, Temmuz 2018de yay覺nlad覺覺 bir raporda Mars覺n d羹nyalat覺r覺lmas覺n覺n mevcut teknolojilerle m羹mk羹n olmad覺覺n覺 bildirmitir.
Marsta Koloni Kurmak Gerekli mi?
Mars misyonlar覺 羹zerindeki tart覺malar覺n etik boyutu da bulunmaktad覺r. Mars misyonlar覺n覺 ve bu gezegene koloniler kurulmas覺 gerektiini savunanlar覺n 繹nemli bir b繹l羹m羹, D羹nya kaynaklar覺n覺n h覺zla t羹kendiini, iklim deiikliinin h覺zland覺覺n覺 ve canl覺 yaam覺n覺n tehdit alt覺nda bulunduunu gerek癟e g繹stermektedir.
Buna kar覺l覺k baz覺 bilim insanlar覺, yery羹z羹nde canl覺lar tehdit alt覺ndaysa baka bir gezegene ta覺nmadan 繹nce D羹nya 羹zerinde bu tehlikenin ortadan kald覺r覺lmas覺 i癟in 癟aba sarf edilmesi gerektiini savunmaktad覺r.
20nci y羹zy覺l覺n son 癟eyreinde yavalayan uzay 癟al覺malar覺 21inci y羹zy覺l覺n ilk 癟eyreinde b羹y羹k h覺z kazanm覺, yeni akt繹rlerin kat覺l覺m覺yla misyon hedefleri G羹ne Sistemi ve derin uzaya kaym覺t覺r. Mars gezegeni, yak覺nl覺覺 ve insan yaam覺na nispeten uygun koullar覺yla ilgi oda覺 haline gelmitir. Uzay ajanslar覺 ve 繹zel irketler Mars hakk覺ndaki bilimsel verileri 癟oaltma ve ileri bir tarihteki olas覺 insanl覺 seyahatin fizibilitesini ortaya koymak amac覺yla 癟al覺malar y羹r羹tmektedir.
Bu giriimler Mars覺n insanl覺k i癟in alternatif bir gezegen olabilecei, bu gezegende koloniler kurulabilecei y繹n羹ndeki inan癟lar覺 pekitirmitir. Ancak Mars yolculuu ve olas覺 bir kolonileme 癟eitli a癟覺lardan eletirilerle kar覺lam覺t覺r. Marsta kolonileme tart覺malar覺n覺n, yery羹z羹ne b羹y羹k bir g繹kta覺 癟arpma olas覺l覺覺n覺n belirmesi gibi ciddi bir tehditle kar覺la覺l覺p yeni bir gezegene ta覺nmak zorunlu hale gelmedik癟e bir konsens羹se ulamas覺 zor g繹r羹lmektedir. Eletiriler, uzay 癟al覺malar覺na ket vurmak bir yana itici bir g羹癟 olmaktad覺r. Uzay 癟al覺malar覺 zorlu meydan okumalarla ilerlemektedir ve sonu癟ta insani gelimenin lokomotiflerinden biridir
Yorum Ekle