Nag Hammadi K羹t羹phanesi (“Chenoboskion elyazmalar覺” ve “Gnostik inciller” olarak da bilinir”) 1945’te Yukar覺 M覺s覺r’da Nag Hammadi kasabas覺 yak覺nlar覺nda kefedilen erken Hristiyan ve Gnostik metinlerin bir koleksiyonudur.
M羹h羹rl羹 bir kavanoza g繹m羹l羹 13 deriye bal覺 papir羹s kodeksi Muhammed el-Samman ad覺nda yerel bir 癟ift癟i taraf覺ndan bulunmutur. Bu kodekslerdeki yaz覺lar 癟ounlukla Gnostik incelemeleri i癟erir, ancak Corpus Hermeticum’a ait 羹癟 eser ve Platon’un Devlet’inin k覺smi 癟evirisi/deitirilmesi de i癟erir. 襤ngilizce Nag Hammadi K羹t羹phanesi’ne giriinde, James Robinson, bu kodekslerin yak覺ndaki bir Pahomiyan manast覺r覺na ait olabileceini ve Aziz Athanasios’un MS 367 tarihli Paskalya Mektubunda kanonik olmayan kitaplar覺n kullan覺m覺n覺 k覺nad覺ktan sonra g繹m羹ld羹羹n羹 繹ne s羹rer. Bu metinlerin ortaya 癟覺kmas覺, modern bilimin erken H覺ristiyanl覺k ve Gnostisizm bilgisini ve arat覺rmas覺n覺 繹nemli 繹l癟羹de etkiledi.
Kodekslerin i癟erii, K覺pt簾ce yaz覺lm覺t覺r. Bu eserlerin en bilineni muhtemelen Nag Hammadi kodekslerinin tam metnini i癟eren Thomas 襤ncili’dir. Keiften sonra, bilim adamlar覺, 襤sa’ya atfedilen bu s繹zlerin par癟alar覺n覺n 1898’de Oxyrhynchus’ta bulunan el yazmalar覺nda g繹r羹nd羹羹n羹 (P. Oxy. 1) ve dier erken Hristiyan kaynaklar覺nda eleen al覺nt覺lar覺n tan覺nd覺覺n覺 fark ettiler. Thomas 襤ncili’nin yaz覺l覺 metni 癟ou terc羹man taraf覺ndan ikinci y羹zy覺la tarihlendirilir, ancak daha 繹nceki kaynaklara dayan覺r. G繹m羹l羹 yaz覺lar 3. ve 4. y羹zy覺llardan kalmad覺r.
Nag Hammadi kodeksleri, M覺s覺r’da Kahire ehrinde K覺pt簾 M羹zesi’nde muhafaza edilmektedir.
Chenoboskion El Yazmalar覺n覺n Kefi
1945’te Nag Hammadi k羹t羹phanesinin kefinin hik璽yesi, ‘bulgunun i癟erii kadar heyecan verici’ olarak tan覺mlan覺r.Ayn覺 y覺l覺n Aral覺k ay覺nda, iki M覺s覺rl覺 karde, Yukar覺 M覺s覺r’daki bug羹nk羹 Hamrah Dom’un yak覺n覺ndaki Jabal al-廜珀rif maaralar覺n覺n 癟evresinde g羹bre kazarken, b羹y羹k bir toprak kapta birka癟 papir羹s buldu. Her ikisi de buluntular覺 bildirmemilerdir, 癟羹nk羹 el yazmalar覺 belirli aral覺klarla tek tek satarak para kazanmaya 癟al覺m覺lard覺r. Kardelerin annesi, papir羹slar覺n ‘tehlikeli etkileri’ olabileceinden endie duyarak el yazmalar覺n覺n birka癟覺n覺 yakt覺 (Markschies,Gnosis, 48). Sonu癟 olarak, Nag Hammadi K羹t羹phanesi (en yak覺n b羹y羹k yerleim yeri olan Nag Hammadi’ye yak覺nl覺覺 nedeniyle) olarak bilinen ey sadece yava yava ortaya 癟覺kt覺 ve 繹nemi ilk kefinden bir s羹re 繹ncesine kadar onaylanmad覺.
1946’da kardeler bir kavgaya kar覺t覺 ve el yazmalar覺 K覺pt簾 bir rahibe b覺rakt覺lar. O y覺l覺n ekim ay覺nda kay覺nbiraderleri Eski Kahire’deki K覺pt簾 M羹zesi’ne bir kodeks satt覺 (bu bro羹r bug羹n koleksiyonda Kodeks III olarak adland覺r覺lmaktad覺r). Eserin 繹nemini fark eden yerleik K覺pt簾 ve din tarih uzman覺 Jean Doresse, ilk referans覺n覺 1948’de yay覺nlad覺. Y覺llar ge癟tik癟e, bro羹rlerin 癟ou rahip taraf覺ndan Kahire’de bir K覺pt簾 antika sat覺c覺s覺 olan Phokion J. Tanos’age癟ti ve daha sonra Eski Eserler Dairesi taraf覺ndan 羹lkeden sat覺lacaklar覺 korkusuyla tutuldu.1952 askeri darbesisonras覺, bu metinler Kahire’deki K覺pti M羹zesi’ne teslim edildi ve ulusal hazine ilan edildi.O zamanki K覺pt簾 M羹zesi m羹d羹r羹 Pahor Labib, bu elyazmalar覺n覺 kaynak 羹lkesinde tutmaya hevesliydi.
Bu arada, Kahire’de bir Bel癟ikal覺antika sat覺c覺s覺natek bir kodeks sat覺ld覺. Kodeksi hem New York’ta hem de Paris’te sat覺lmaya 癟al覺覺ld覺ktan sonra, 1951’de Z羹rih’teki Carl Gustav Jung Enstit羹s羹 taraf覺ndan Gilles Quispel’in arabuluculuu ile sat覺n al覺nd覺. nl羹 psikolog i癟in bir doum g羹n羹 hediyesi olarak tasarland覺; bu nedenle, koleksiyonda Kodeks I olan bu kodeks genellikleJung Kodeksiolarak bilinir.
Jung’un 1961’deki 繹l羹m羹, Jung Kodeksinin m羹lkiyeti konusunda bir kavga ile sonu癟land覺; metnin ilk bask覺s覺 yay覺nland覺ktan sonra sayfalar 1975’e kadar Kahire’deki K覺pt簾 M羹zesi’ne verilmemitir. Papir羹sler nihayet Kahire’de bir araya getirildi: 1945’teki bulgunun on bir tam kitab覺 ve ‘bindenden fazla yaz覺l覺 sayfay覺 kapsayan’ dier iki kitab覺n par癟alar覺 korunmaktad覺r.
eviri Ser羹veni
Nag Hammadi’de bulunan bir metnin ilk bask覺s覺 Jung Kodeksi’nden olmutur, k覺smi 癟evirisi 1956’da Kahire’de ger癟ekleti ve tek bir geni t覺pk覺 bas覺m覺 planland覺. M覺s覺r’dakizor siyasi koullarnedeniyle, Kahire ve Z羹rih koleksiyonlar覺ndan sadece tekil bro羹rler ile yava ilerledi.
Bu durum, 1966 y覺l覺nda襤talya’da ger癟ekleen Messina Kongresi’ne kadar deimedi. Akademisyenlerin Gnostisizm’in tan覺m覺 konusunda fikir birliine ulamalar覺n覺 ama癟layan bu konferansta, din uzman覺 James M. Robinson,Claremont, Kaliforniya’da bulunan Claremont Graduate University’deki Antik ve H覺ristiyanl覺k Enstit羹s羹 ile ibirlii i癟inde, a癟覺k g繹revi 襤ngilizce olarak Nag Hammadi kodekslerinin癟okdillibir s羹r羹m羹n羹 yay覺nlamak olan bir grup edit繹r ve 癟evirmen toplad覺.
Robinson, 1970 y覺l覺ndaUNESCOve M覺s覺r K羹lt羹r Bakanl覺覺 taraf覺ndan kurulan Nag Hammadi Kodeksleri Uluslararas覺 Komitesi’nin sekreteri se癟ildi; bu g繹revinde projeyi denetledi. 1972 ve 1977 aras覺nda on iki ciltli bir t覺pk覺 bas覺m yapt覺, 1979 ve 1984’teLeiden’dan yay覺mc覺 E.J. Brill,Nag Hammadi Kodeksleri t覺pk覺 bas覺m覺bask覺s覺n覺 yay覺nlad覺. Bu, ilgili t羹m taraflar覺n t羹m metinleri bir ekilde incelemesini salad覺.
Ayn覺 zamanda,Alman Demokratik Cumhuriyeti’nde Alexander B繹hlig, Martin Krause ileYeni Ahitakademisyenleri Gesine Schenke, Hans-Martin Schenke ve Hans-Gebhard Bethge’nin dahil olduu bir grup akademisyen, bu metinlerin ilk Almanca 癟evirisini haz覺rlad覺. Son 羹癟 akademisyen 2001 y覺l覺nda yay覺nlananBerlinHumboldt niversitesi’nin himayesinde tam bir bilimsel 癟evirisi yap覺ld覺.
James M. Robinson 癟evirisi ilk olarak 1977’de E.J. Brill ile Harper & Row aras覺ndaki ibirlii ile襤ngilizce Nag Hammadi K羹t羹phanesiad覺yla yay覺nlanm覺t覺r. Robinson’a g繹re tek ciltli yay覺n, ‘Nag Hammadi akademik 癟al覺mas覺nda bir aamas覺n覺n sonunu ve dierinin balang覺c覺n覺 iaret eder’ (羹癟羹nc羹 g繹zden ge癟irilmi bask覺n覺n 繹ns繹z羹nden). Ka覺t cilt bask覺lar 1981’de E.J. Brill ve 1984’de Harper taraf覺ndan yay覺nlanm覺t覺r. 癟羹nc羹 ve tamamen revize edilmi bask覺 1988’de yay覺nland覺. Bu, gnostik metinlerin daha geni kamusal alana kademeli olarak da覺lmas覺ndaki son aamay覺 iaret ediyor – kodekslerin t羹m tamamlay覺c覺s覺 nihayetinde d羹nyan覺n d繹rt bir yan覺ndaki insanlara katk覺s覺z bi癟imde 癟eitli dillerde art覺k mevcuttu. Robinson’un 癟evirisi ve 襤ncil kanonu i癟in bir 癟apraz referans da mevcuttur.
Yaleakademisyeni Bentley Layton taraf覺ndan haz覺rlananThe Gnostic Scriptures: A New Translation with Annotations(Garden City: Doubleday & Co., 1987) isimli bir baka 襤ngilizce versiyonu 1987 y覺l覺nda bas覺ld覺. Bu cilt, Nag Hammadi k羹t羹phanesindensapk覺nyazarlardan al覺nt覺lar ve dier gnostik materyalleri i癟eriyordu. Nag Hammadi buluntusunun daha eriilebilir ciltlerinden biri olan襤ngilizce Nag Hammadi K羹t羹phanesiile birlikte mevcuttur. Bireysel gnostik gruplara kapsaml覺 tarihsel giriler, 癟eviri ile ilgili notlar, metne a癟覺klamalar ve a癟覺k bir ekilde tan覺mlanm覺 hareketlere bro羹rlerin d羹zenlenmesi i癟erir.
T羹m akademisyenler k羹t羹phanenin tamam覺n覺n Gnostik olarak kabul edilmesi gerektii konusunda hemfikir deildir. Paterson Brown’a g繹re, 羹癟 Nag Hammadi; Tomas,FilipveHakikatincilleri bu ekilde etiketlenemez, 癟羹nk羹 her biri, onun g繹r羹羹ne g繹re, Gnostisizm’in tan覺m gerei aldat覺c覺 olduu d羹羹n羹lentemel ger癟eklik ve vucut bulman覺n kutsall覺覺n覺 a癟覺k癟a dorulayabilir.
Yorum Ekle