Artemis Programı ya da Artemis görevi, Amerika BirleÅŸik Devletleri Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) liderliÄŸinde, Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya Uzay AraÅŸtırma Ajansı (JAXA) ve Kanada Uzay Ajansı (CSA) gibi uluslararası ortaklar tarafından yönetilen bir robotik ve insanlı Ay keÅŸif programıdır. Projenin amacı “ilk kadın ve sıradaki erkeÄŸi” Ay’ın güney kutbuna indirmek olarak ifade ediliyor. Projenin ismini aldığı Artemis, Yunan mitolojisinde tanrı Apollon’un ikiz kız kardeÅŸi ve ay tanrıçasıdır.
NASA, Artemis’i uzun vadede Ay’da kalıcı yapılar için temel atmak, yerleÅŸmek ve en sonunda Mars’a insan göndermek için bir adım olarak görüyor. Hedef olarak güney kutbunun seçilmesinin sebebi ise yakın zamanda Ay’ın güney kutbunda donmuÅŸ halde su keÅŸfedilmiÅŸ olması. KeÅŸiften sonra ABD dışında diÄŸer ülkelerin uzay kuruluÅŸları da dikkatini bu yöne çevirdi.
Artemis programı kapsamında ÅŸu ana kadar kesinleÅŸmiÅŸ üç uçuÅŸ bulunuyor. 2022, 2024 ve 2025 yıllarında gerçekleÅŸtirilmesi planlanan bu görevlerde her ÅŸey planlandığı gibi giderse 2033’e kadar uçuÅŸlar devam edecek. Artemis programı tamamlandığında Ay’ın yerleÅŸme ve kolonizasyon için hazır hale geleceÄŸi düşünülüyor.
Mevcut Artemis programı, Takımyıldız Programı ve Asteroit Yönlendirme Görevi gibi iptal edilen NASA projelerinin ve görevlerinin birkaç ana bileÅŸenini içeriyor. BaÅŸlangıçta; 2005 NASA Yetkilendirme Yasası ile yasalaÅŸtırılan Takımyıldız Programı; Ares I, Ares V, Mürettebat KeÅŸif Aracı ve Orion’un geliÅŸtirilmesini içeriyordu. Bu durum 2000’lerin başından 2010 yılına kadar sürdü.
Mayıs 2009’da ABD baÅŸkanı Barack Obama; Uluslararası Uzay Ä°stasyonu’na destek, Alçak Dünya yörüngesinin ötesinde (Ay Mars ve yakın Dünya nesneleri dahil) misyonların geliÅŸtirilmesi ve ticari alanların kullanılması dahil olmak üzere çeÅŸitli hedefleri dikkate almak amacıyla Augustine Komitesi’ni kurdu. Komite, Takımyıldız Programı’nın büyük oranda yetersiz kaldığı ve 2020’de Ay’a iniÅŸ yapmanın imkânsız olduÄŸu sonucuna vardı. Takımyıldız Programı daha sonra beklemeye alındı.
BaÅŸkan Obama, 15 Nisan 2010 tarihinde Kennedy Uzay Merkezi’nde yaptığı konuÅŸmada yönetimin NASA planlarını açıkladı ve programın uygulanamaz hale geldiÄŸi gerekçesiyle Takımyıldız Programı’nın Orion’un dahil olmadığı unsurlarını iptal etti. Bunun yerine 6 milyar dolarlık ek fon teklif etti ve 2015 yılına kadar, 2030 yılının ortalarında Mars yörüngesinde mürettebatlı görevler için hazır olacak yeni bir ağır yük roket programının geliÅŸtirilmesi çaÄŸrısında bulundu.
11 Ekim 2010’da baÅŸkan Obama; uzay mekiÄŸi, Takımyıldız Programı ve diÄŸer NASA programlarının iÅŸgücü, varlık ve yeteneklerinin kullanımını en üst düzeye çıkarırken aynı zamanda 2016’dan itibaren baÅŸlayacak olan Alçak Dünya yörüngesinin ötesinde görevler ve Mürettebat KeÅŸif Aracı için geliÅŸtirilecek olan Uzay Fırlatma Sistemi’nin derhal geliÅŸtirilmeye baÅŸlanması için gereklilikleri içeren 2010 NASA Yetkilendirme Yasasını imzaladı. Kanun ayrıca uzay araÅŸtırma çerçevesine baÄŸlı uzay teknolojileri ve robotik yeteneklere yatırım yaptı; ticari yörünge taşımacılığı, ticari tedarik hizmetleri desteklemeye devam etti ve ticari mürettebat geliÅŸtirme programlarını geniÅŸletti.
30 Haziran 2017’de baÅŸkan Donald Trump, baÅŸkan yardımcısı Mike Pence baÅŸkanlığında ABD Ulusal Uzay Konseyi’nin yeniden kurulması için bir baÅŸkanlık emri imzaladı. Trump yönetiminin ilk bütçe teklifi Dünya bilimsel araÅŸtırmalarının azaltılması ve NASA’nın eÄŸitim bürosunun kaldırılmasını isterken Obama dönemi insanlı uçuÅŸ programlarını yerinde tuttu: ticari ikmal hizmetleri, ticari mürettebat geliÅŸtirme, Uzay Fırlatma Sistemi ve derin uzay görevleri için Orion uzay aracı gibi.
11 Aralık 2017’de baÅŸkan Trump, insanlığın Ay’a dönüşü için ABD tarafından yönetilen, özel sektör ortaklarıyla entegre bir program ve ardından Mars ve ötesine misyonlar saÄŸlayan ulusal alan politikasında bir deÄŸiÅŸiklik olan Uzay Politikası Direktifi 1’i imzaladı. Bu yeni politika, NASA yöneticisinden “GüneÅŸ Sistemi boyunca insanlığın geniÅŸlemesini saÄŸlamak ve Dünya’ya yeni bilgi ve fırsatları geri getirmek için ticari ve uluslararası ortaklarla yenilikçi ve sürdürülebilir bir keÅŸif programına öncülük etmesini” istiyor. Amaç; hükümeti, özel sektörü ve insanları Ay’a geri döndürme ve Mars’ta nihai olarak insan keÅŸfinin temellerini atma yolundaki uluslararası çabaları daha etkin bir ÅŸekilde organize etmek.
26 Mart 2019’da baÅŸkan yardımcısı Mike Pence, NASA’nın Ay’a iniÅŸ hedefinin 2024 yılında planlanan bir iniÅŸle 4 yıl hızlandırılacağını duyurdu. 14 Mayıs 2019’da NASA yöneticisi Jim Bridenstine, yeni programın Yunan mitolojisinde tanrı Apollon’un ikiz kız kardeÅŸi ve Ay tanrıçası olan “Artemis”in ismini alacağını duyurdu.
Åžubat 2020’de Beyaz Saray, 2021 mali yıl bütçesinin bir parçası olarak Artemis Programı’nı karşılamak için %12’lik bir fon artışı talep etti. Toplam bütçe yılda 25,2 milyar dolar olacak ve 3,7 milyar dolar bir insanlı iniÅŸ sistemine ayrılacak. NASA mali iÅŸler genel müdürü Jeff DeWit, projeyle ilgili demokratik endiÅŸelere raÄŸmen ajansın kongre aracılığıyla bu bütçeyi elde etmesinin “harika bir vuruÅŸ” olduÄŸunu düşündüğünü söyledi.
Roketler
Orion’un, Delta IV Heavy ve Falcon Heavy gibi roketlerle fırlatılabileceÄŸi düşünülse de NASA, yeterli güce sahip tek roket olduÄŸu nedeniyle Orion için sadece SLS roketlerini kullanmaya karar verdi. SpaceX gibi ticari uzay ÅŸirketlerinin roketleri, Gateway uzay istasyonunun bazı bölümleri ve diÄŸer kargo görevleri için kullanılacak.Gateway, henüz belirlenmemiÅŸ ticari ÅŸirket roketleri tarafından gerçekleÅŸtirilecek 28 kargo misyonu ile desteklenecek.
