Bitkiler sand覺覺m覺zdan 癟ok daha ak覺ll覺. Mesela Ven羹s sinekkapan 癟i癟ei saymay覺 biliyor. 襤ki kez dokunulduunda tuza覺n覺 kapat覺yor, 羹癟 kez dokunulduunda ise sindirim enzimleri harekete ge癟iyor. Aa癟lar, besinleri toprak alt覺ndaki mantar alar覺 羹zerinden payla覺yor. Domateslere hastal覺k ta覺y覺c覺 organizmalar sald覺rd覺覺nda ayn覺 yeralt覺 a覺 羹zerinden dierlerini uyaran kimyasallar salg覺l覺yorlar. Yani bu mantar alar覺 t覺pk覺 bir veri a覺 gibi i g繹r羹yor. Peki bunlar sadece 癟evreye verdikleri pasif tepki mi, yoksa bitkiler ger癟ekten yapt覺klar覺n覺n fark覺nda m覺? Uzak bir ihtimal gibi g繹r羹n羹yor; ancak k覺sa s羹re 繹nce ger癟ekletirilen bir deneye g繹re bilin癟leri bile olabilir.
Pavlovun k繹pei, zil sesiyle 繹d羹l羹 ilikilendirmeyi 繹renmiti. Sydney niversitesinden Monica Gagliano da benzer bir deneyi bitkiler 羹zerinde yapmaya karar verdi. ncelikle bezelye bitkilerini Y eklinde bir labirent eklinde b羹y羹tmeye balad覺. Bitkiler i癟g羹d羹sel olarak labirentin iki kolundan birinin ucuna yerletirilmi mavi 覺覺a doru gelimeye balad覺lar. Ard覺ndan mavi 覺覺k, d羹羹k h覺zda 癟al覺an bir vantilat繹r羹n yan覺na yerletirildi. K覺sa bir s羹re sonra vantilat繹r tek ba覺na baka bir konuma al覺nd覺覺nda, bitkiler bu tarafa y繹neldi.
Gagliano, Bitkiler, 覺覺覺n nerede olabileceini belirlemek i癟in vantilat繹r羹n konumunu kulland覺lar diyor ve bu 癟al覺man覺n bitkilerin t覺pk覺 hayvanlar gibi 繹renme ve hat覺rlama yetenekleri olabileceini, eer durum b繹yle ise bilin癟li de olabileceklerini d羹羹n羹yor. Doal olarak meslektalar覺ndan hem olumlu, hem de ters tepkiler yad覺.
rnein California niversitesinden bitki biyolou Lincoln Taiz, bitkilerde bilin癟 gelitirmek i癟in yeterli donan覺m olmad覺覺n覺 belirtti. Ancak Gagliano, bitkilerde bir nevi sinir sisteminin var olduunu s繹yl羹yor. K覺sa s羹re 繹nce yap覺lan bir arat覺rmada, glutemat adl覺 bir kimyasal ajan覺n kalsiyum iyonlar覺n覺 tetikleyerek bitki 羹zerinde hayvandaki elektriksel uyar覺ya benzer- bir etki yaratt覺覺 kan覺tlanm覺t覺.
Gagliano, Bitkilerde bilin癟 mevcutsa bu mekanizman覺n hayvandakine birebir benzemesini beklememeliyiz. Evrimsel olarak ortak atalar覺 癟ok uzaktan akraba diyor. Taiz, Gaglianonun test deneklerine insan vas覺flar覺 y羹kl羹yor olabileceini, bahsedilen davran覺lar覺n bir bilin癟 olmadan da ger癟ekleebileceini savunuyor.
Dier taraftan Gagliano, Ben bitkilerin bilin癟li olduunu s繹ylemiyorum; a癟覺k fikirli olmam覺z gerektiini hat覺rlat覺yorum diyor. Bilin癟, zaten tan覺mlamas覺 zor; kan覺tlanmas覺 癟ok daha zor bir olgu. imdilik bitkilerin bilince sahip olduunu kesin olarak kan覺tlayacak bir deney yok; fakat tersini kan覺tlayacak bir 癟al覺ma da mevcut deil. Gagliano, Benim 癟al覺mama benzer 癟al覺malarla bu durumu arat覺rmak i癟in bir alt yap覺 oluturulabilir diyor. 襤htiyac覺m覺z olan tek ey veri.
Yorum Ekle