Kola derin sondaj kuyusu nas覺l ve neden a癟覺ld覺?
SSCB, hem 繹l癟ekli hem de maliyet a癟覺s覺ndan g繹rkemli bir癟ok projeyle d羹nyay覺 a覺rtan bir 羹lkedir. Bu projelerden biri Kola S羹per Derin Kuyusu (SG-3). Uygulamas覺 Zapolyarny ehrinin 10 km bat覺s覺ndaki Murmansk b繹lgesinde balad覺.SG-3’羹n maksimum derinlii 12.262 metredir.
Kola derin sondaj kuyusu balang覺癟ta 繹zellikle bilimsel ama癟lar i癟in tasarland覺覺na dikkat edilmelidir. Arat覺rmac覺lar, 羹癟 milyar ya覺na kadar olan antik kayalar覺n yery羹z羹ne yaklat覺覺 bir yeri delmeyi 繹zellikle se癟tiler. Buna ek olarak, Kola derin sondaj kuyusu bilimsel misyonuna yararl覺 bir katk覺l覺 olacak olan b羹y羹k bak覺r-nikel yataklar覺 b繹lgesindeydi.
Asans繹rle d羹nyan覺n merkezine veya en az覺ndan birka癟 kilometreye derinliine inebileceiniz bir maden oca覺 olduunu hayal ediyorsan覺z, bu hi癟 de ge癟erli deildir. M羹hendislerin kuyuyu a癟t覺覺 delme aletinin 癟ap覺 sadece 21.4 santimetredir. Kuyunun 羹st iki kilometrelik k覺sm覺 39.4 santimetreye kadar geniletildi, ancak yine de bir kiinin oraya ulamas覺 m羹mk羹n deil. Kuyu ortam覺n覺 hayal etmek i癟in en iyi benzetme, bir ucu hafif癟e kal覺nlat覺r覺lm覺 1 milimetre 癟ap覺nda 57 metrelik bir diki inesini hayal edin.
Yirminci y羹zy覺l覺n 50’li y覺llar覺nda, D羹nya’n覺n yap覺s覺 hakk覺ndaki materyalin 癟ou teorikti. 60’lar覺n ve 70’lerin ba覺nda, ABD ve Sovyetler Birlii’nin uzay yar覺覺 n覺n yeni bir versiyonunu (D羹nya’n覺n merkezine doru bir yar覺) balatt覺覺 her ey deiti.
Kola s羹per derin kuyusu, SSCB ve daha sonra Rusya taraf覺ndan 1970’den 1995’e kadar finanse edilen esiz bir projeydi. “petrol” veya “doalgaz” 覺n 癟覺kar覺lmas覺 i癟in hi癟 delinmemi, sadece arat覺rma ama癟l覺d覺r.
Her eyden 繹nce, Sovyet bilim adamlar覺, yer kabuunun alt (granit-bazalt) katmanlar覺n覺n yap覺s覺 hakk覺ndaki varsay覺mlar覺n dorulan覺p dorulanmayaca覺yla ilgileniyorlard覺.
Ayr覺ca bu katmanlar ve manto aras覺ndaki s覺n覺rlar覺 bulmak ve kefetmek istediler. O zaman, jeologlar ve jeofizik癟iler yer kabuunda neler olduuna dair dolayl覺 kan覺tlara sahiptiler ve jeolojinin alt覺nda yatan s羹re癟leri daha iyi anlamak i癟in 癟ok derin bir kuyu gerekliydi. Ve en g羹venilir yol dorudan bir kuyu a癟arak g繹zlemlemekti.
Kola derin sondaj kuyusunun bilimsel sonu癟lar覺
- 襤lk olarak, 9 km derinlikte su kefedildi. Sadece bu derinlikte var olmamas覺 gerektiine inan覺l覺yordu ama o derinlikte su vard覺. imdi anl覺yoruz ki, yerdeki derin granitlerde bile su ile doldurulacak 癟atlaklar oluabilir. Teknik olarak konuursak, su derinlikten kaynaklanan ve kaya katmanlar覺nda s覺k覺an muazzam bas覺n癟la yer deitiren hidrojen ve oksijen atomlar覺d覺r.
- Kola sondaj覺 Balt覺k k覺tasal kabuunun yakla覺k 羹癟te biri oran覺nda ilerlemi, en derin k覺s覺mlardaki 2.5 milyar ya覺ndaki Arkeyan Devir kaya tabakalar覺na ulam覺t覺r.
- K覺tasal kabuun yap覺s覺, sismik hareketler ve termal da覺l覺m覺n g繹zlenmesiyle fiziksel, kimyasal bileim, ge癟i b繹lgesi 繹zellikleri gibi 癟ok 癟eitli jeofizik bilimi alan覺nda katk覺lar salam覺t覺r.
- Bilimadamlar覺 i癟in 癟ok 繹nemli olan bir bulgu da s覺n覺r b繹lgelerindeki sismik h覺zlar覺n deiiminin Harold Jeffreyin 繹nerdii gibi granitten bazalta doru olmad覺覺n覺 ortaya 癟覺kart覺lmas覺d覺r.
- Bilimadamlar覺n覺n sondaj s覺ras覺nda bulduu bir dier 繹nemli bilimsel olgu ise bu derinliklerdeki olaan羹st羹 y羹ksek hidrojen gaz覺 miktar覺d覺r.
- Kola’n覺n dibinin inan覺lmaz derecede s覺cak olduu ortaya 癟覺kt覺. 180 簞C (Tahmin edilen s覺cakl覺覺n iki kat覺)
- Kukusuz, en b羹y羹k s羹rpriz hayat覺n kefiydi. 6.000 metrenin 羹zerinde bir derinlikte, 羹癟 milyar y覺ld覺r orada bulunan mikroskobik plankton fosilleri kefedildi. Toplamda, yakla覺k 24 eski mikroorganizma t羹r羹, bir ekilde a覺r覺 y羹ksek bas覺n癟tan ve d羹nya y羹zeyinin alt覺nda y羹ksek s覺cakl覺klardan kurtulmutu.
kola derin sondaj kuyusunda 癟al覺malar覺n durdurulmas覺
Proje, finansman eksiklii nedeniyle 1995 y覺l覺nda kapat覺ld覺. Daha 繹nce 1992 y覺l覺nda , 100 簞C (212 簞F) s覺cakl覺k yerine 180 簞C (356 簞F) gibi deerlerle kar覺la覺ld覺覺 ve 癟al覺man覺n g羹癟l羹klerinin artmas覺 nedeniyle proje durdurulmutur. Is覺 ekipmana zarar vermekte ve 癟al覺ma imkan覺 bulunmamaktayd覺.
2008 y覺l覺na kadar kuyuda faaliyet g繹steren bilim ve 羹retim merkezi tamamen kald覺r覺lm覺t覺r. Ve t羹m sondaj ve arat覺rma ekipmanlar覺 kald覺r覺lm覺t覺r.
Kola derin sondaj kuyusu dikey olarak a癟覺lan yery羹z羹ndeki en derin 癟ukurdur. Ancak derinlik olarak bu unvan覺n覺 2008 y覺l覺nda a癟覺lan Katar’daki Al Shaheen petrol kuyusuna (12.289 m) ve sonras覺nda 2011 y覺l覺nda a癟覺lan Rusyadaki Sahalin-I Odoptu OP-11 petrol kuyusuna (12.345 m) kapt覺rm覺t覺r.
Kola Delii halen y羹zeyden dikey olarak a癟覺lan en derin deliktir; 癟羹nk羹 dier kuyularda yatay d羹zlemde de yol al覺nm覺t覺r ve bu sayede uzunluk artt覺r覺lm覺t覺r.
Yorum Ekle