Mustafa Sagir vakası
Milli Mücadele yıllarında Hint Müslümanlarının temsilcisi olarak Istanbul’da ortaya çıkan, daha sonra Ankara’ya gelen Mustafa Sagir Birleşik Krallık casusuydu ve amacı Mustafa Kemal’e suikast yapmaktı. Casus olduğu Mim Mim Grubu tarafından saptanan Sagir Ankara’da tutuklandı ve idam edildi.
27 Aralık 1919 Istiklal Savaşı’nın en önemli dönüm noktalarından birisiydi. Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki önder kadro Samsun, Amasya Erzurum, Sivas ve Kayseri duraklarından sonra Milli Mücadele’yi yürütmek üzere Ankara’yı karargâh seçmişti.
Istanbul ile bağlar Ingilizlerin komutasındaki güçlerin 16 Mart 1920’de payitahtı işgal edip ardından Meclis-i Mebusan’ı dağıtmasıyla kopmuş, 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi ve devamında alternatif hükümet Ankara’da kurulmuştu.
O günlerde Inebolu üzerinden Ankara’ya ulaşanlar arasında Hint Müslümanlarının temsilcisi olarak tanınan Mustafa Sagir de vardı. Hindistan Hilafet Cemiyeti’nin, Ingiliz işgal güçlerince başına ödül konup aranan bir üyesiydi. Daha önce işgal altındaki Istanbul’a gelip Aksaray’da bir ev kiralamış, Beyazıt ve Eyüp Sultan camileri civarında çevre edinmiş, bir “Türk-Hint Uhuvvet-i Islamiye Cemiyeti (Türk-Hint Islam Kardeşliği Derneği) kurmuştu.
Hint Müslümanlarının Istiklal Savaşı’na destek için topladığı destek paralarını Ankara’ya ulaştırabilmek için tekneyle Inebolu’ya geçmek üzere Bulgaristan’a giderken Yunan devriyeler tarafından yakalanmıştı. Atina’da kısa süre hapsedildikten sonra Istanbul’a döner dönmez de Ingilizler tarafından tutuklanıp Arapyan Hanı’na konulmuştu. Bir süre sonra bırakılınca artık Istanbul’da kalamayacağına ikna olan iyi niyetli dostları tarafından bir şekilde Inebolu’ya gönderilmişti.
Ankara’da, Mustafa Kemal’in talimatıyla Istiklal Mahkemesi reisi “Kılıç” Ali tarafından karşılanıp Hürriyet Oteli’ne yerleştikten hemen sonra, Dahiliye vekili Doktor Adnan (Adıvar) Bey’i ziyarete gitmişti. Önce Hint Hilafet Cemiyeti ve Komitesi’nin gönderdiği mühürlü mektubu takdim etmiş, sonra da Hintli Müslümanların topladığı 3 milyon Ingiliz altınını Ankara’ya ulaştırmak istediğini söylemişti; tabii Mustafa Kemal Paşa’yla tanışmak istiyordu.
Sagir, Ankara’ya geldiğinin ertesi günü Adnan Bey’e Istanbul’a mektup göndermek istediğini söyledi. Daha önce anlaştığı Ileri gazetesinden Ferit Cavit Bey yerine ulaştırır, Istanbul’da oturan hayırsever Ramiz Bey aracılığıyla altınları getirme yolu bulunabilirdi. Iyi niyetinin bir göstergesi olarak mektubu açık zarfla Dr. Adnan’a teslim etmişti. Sagir birkaç günde bir mektup göndermeye başlamış, o arada Dr. Adnan aracılığıyla Mustafa Kemal Paşa ile tanışıp el öpmüştü.
On gün kadar sonra yeniden Dr. Adnan’ın makamına gidip mektubuna yanıt gelip gelmediğini soran Sagir, hayatının şokunu yaşayacaktı. Adnan Bey, sükûnetle çekmecesinden Sagir’in Istanbul’a gönderdiği ve Istanbul’dan aldığı mektupları çıkarıp önüne koydu: – Bu mektuplar nedir beyefendi? Hem gönderdiği, hem de cevaben gelen mektupların satır aralarında görünmez mürekkeple yazılanlar, Mustafa Kemal’e yapılacak suikast planını ortaya dökmekteydi. Fevzi (Çakmak) Paşa’nın talimatıyla kurulan karşı casusluk örgütü “Müsellah-ı Müdafaa-i Milliye (Silahlı Milli Savunma), ya da bilinen adıyla Mim-Mim Grubu’nun (MM Grubu) teknik uzmanı Binbaşı Aziz Hüdai tarafından deşifre edilmişti.
Adnan Bey üsteliyordu: – Ankara’ya gelişinizin hakiki sebebini lütfen söyler misiniz?
Ingiliz gizli servisi MI6’in yıllarca bu tür işler için eğittiği ajanlarından Mustafa Sagir yolun sonuna geldiğini anlamıştı. Adnan Bey o sırada odaya giren Ankara Emniyet müdürü ve Başsavcı önünde Ingiliz casusunu tutukladı.
Aslında Ankara bir süredir Sagir’in ilişkilerini saptamış, izliyordu. Onu daha Istanbul’dayken ele veren, Ramiz Bey’in Şişli’deki evine gidişi olmuştu. MM Grubu, Ramiz Bey sahte kimliğiyle dolaşan kişinin aslında albay rütbesinde bir Ingiliz istihbarat yetkilisi olduğunu biliyor, evi gözaltında tutuyordu. Evine girip çıkan Hintliyi takip edince, Ingiliz istihbaratından Yüzbaşı John Bennett ile buluştuğunu saptamışlardı. Sagir’in Inebolu üzerinden Ankara’ya gitme niyeti olduğu lafı yayılınca, gizlice çekilen bir fotoğrafı, Meclis’in Istanbul’daki istihbarat görevlilerinden Ekrem (Baydar) Bey tarafından özel kurye ile Ankara’ya, Adnan Bey’e ulaştırılmıştı. Özetle, Ankara Sagir’e hazırdı, suçüstü yapmak için bekliyorlardı. Ortada ne Hint Hilafet Cemiyeti diye bir dernek vardı, ne onların topladığı Ingiliz altınları, ne de Ingilizler tarafından tutuklanma hikâyesi; hepsi Mustafa Kemal’e ulaşıp onu öldürmenin yollarını bulmak için kurgulanan senaryonun bir parçasıydı. Bu arada polis, Sagir’in ağzından yazılan mektuplarla Ingiliz işbirlikçisi Ferit Cavit’i de Ankara’ya çağırıp tutuklamıştı.
Ankara hükümeti sorgu ve duruşmalar sırasında Sagir hakkında başka şeyler de öğrenmişti. Yakalandığı 1921 başında 33 yaşında olan Mustafa Sagir’in daha 10 yaşındayken Hindistan’daki ailesinden alınıp özel görevler için yetiştirilmeye başlandığı, Edinburg ve Oxford’da eğitim aldığı, Mısır, Isviçre ve Almanya’da çalıştıktan sonra Iran’da gazeteler üzerinden psikolojik harekât yürüttüğü, Irak’taki Kürt aşiretleri, Rauf (Orbay) Bey’in komutasındaki birliklere karşı kışkırttığı ortaya çıkmıştı. Sagir 20 Şubat 1919’da Türk yanlısı Afgan emiri Habibullah’ı öldüren Afgan suikastçıyı kiralayan ajandı. Sagir Ingilizlerin son ana dek süren kurtarma girişimlerine rağmen, Istiklal Mahkemesi’nin kararıyla 24 Mayıs 1921’de Samanpazarı’nda asılarak idam edilecekti.
Yorum Ekle